Giới thiệu về tranh Đông Hồ

Tranh Đông Hồ là một dòng tranh dân gian nổi tiếng của Việt Nam, có xuất xứ từ làng Đông Hồ (thuộc xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh). Với lịch sử hàng trăm năm, tranh Đông Hồ không chỉ là sản phẩm nghệ thuật mà còn là biểu tượng của văn hóa truyền thống Việt Nam. Các dòng tranh Đông Hồ phản ánh chân thực đời sống sinh hoạt, phong tục, tín ngưỡng của người dân xưa, đồng thời thể hiện tài hoa, óc sáng tạo và tâm hồn lạc quan yêu đời của người Việt.

Nét đặc trưng của tranh Đông Hồ

Điểm đặc biệt của tranh Đông Hồ chính là chất liệu hoàn toàn thủ công. Giấy in tranh là giấy dó được tráng bằng điệp (vỏ sò nghiền mịn), tạo nên bề mặt óng ánh và bền màu. Màu sắc sử dụng đều là màu tự nhiên: màu đỏ từ gỗ vang, màu đen từ tro than lá tre, màu vàng từ hoa hoè, màu xanh từ lá chàm… Tất cả được pha chế và in thủ công bằng ván khắc gỗ.

Nội dung tranh Đông Hồ phong phú, gần gũi và phản ánh những khía cạnh đa dạng của cuộc sống: từ các sinh hoạt thường ngày, trò chơi dân gian, đến những câu chuyện ngụ ngôn, truyền thuyết, tín ngưỡng dân gian, v.v.

Phân loại các dòng tranh Đông Hồ

Tranh Đông Hồ được chia thành nhiều dòng chính, mỗi dòng tranh có nội dung và ý nghĩa riêng, mang đậm bản sắc dân tộc. Dưới đây là một số dòng tranh Đông Hồ tiêu biểu:

1. Dòng tranh chúc tụng

Dòng tranh này thường được treo vào dịp Tết để cầu may mắn, tài lộc, con đàn cháu đống, gia đình hòa thuận. Một số bức tranh tiêu biểu của dòng tranh chúc tụng là:

• Tranh “Gà trống”: biểu tượng cho sự cương trực, mạnh mẽ và may mắn.

• Tranh “Lợn đàn”: thể hiện mong muốn về cuộc sống no đủ, sung túc.

• Tranh “Vinh hoa – Phú quý”: hình ảnh em bé bế gà, bế vịt tượng trưng cho sự thịnh vượng, phát đạt và hạnh phúc.

2. Dòng tranh lịch sử – truyền thuyết

Dòng tranh này thường thể hiện các câu chuyện lịch sử, truyền thuyết dân gian, gắn liền với lòng yêu nước, sự ngưỡng mộ các nhân vật anh hùng. Một số tranh tiêu biểu:

• Thánh Gióng: biểu tượng anh hùng dân tộc, lòng yêu nước và tinh thần quật cường.

• Tranh “Bà Trưng cưỡi voi”: thể hiện hình ảnh hai vị nữ tướng oai phong trong lịch sử chống giặc ngoại xâm.

3. Dòng tranh sinh hoạt đời sống

Đây là dòng tranh phổ biến nhất và được ưa chuộng trong dân gian, vì nó phản ánh chân thực các hoạt động thường ngày của người nông dân:

• Tranh “Đánh ghen”: tái hiện một cảnh sinh hoạt với góc nhìn hài hước, phê phán xã hội.

• Tranh “Chăn trâu thổi sáo”: thể hiện sự thanh bình, hồn nhiên của đời sống nông thôn.

Giá trị văn hóa và nghệ thuật của tranh Đông Hồ

Tranh Đông Hồ không chỉ là một loại hình nghệ thuật dân gian mà còn là một biểu tượng văn hóa, ghi dấu ấn sâu đậm trong đời sống tinh thần của người Việt. Mỗi bức tranh đều chứa đựng triết lý nhân sinh sâu sắc, thể hiện thế giới quan, nhân sinh quan của người xưa.

Tranh Đông Hồ còn mang giá trị lịch sử, phản ánh bối cảnh xã hội qua từng thời kỳ. Không chỉ người Việt mà nhiều học giả nước ngoài cũng đánh giá cao dòng tranh này như một di sản văn hóa quý báu của nhân loại.

Bảo tồn và phát huy giá trị tranh Đông Hồ

Hiện nay, trước sự phát triển của các loại hình nghệ thuật hiện đại và công nghệ in ấn, nghề làm tranh Đông Hồ truyền thống đang đứng trước nhiều thách thức. Tuy nhiên, nhờ vào sự nỗ lực của các nghệ nhân làng Đông Hồ và sự hỗ trợ từ Nhà nước, nhiều chương trình bảo tồn, khôi phục đã được triển khai nhằm gìn giữ dòng tranh quý báu này.

Đặc biệt, năm 2020, Việt Nam đã đệ trình hồ sơ lên UNESCO đề nghị công nhận “Nghệ thuật làm tranh dân gian Đông Hồ” là Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp. Đây là bước đi quan trọng trong hành trình gìn giữ và phát huy giá trị của tranh Đông Hồ.

Kết luận

Các dòng tranh Đông Hồ không chỉ là nghệ thuật trang trí đơn thuần, mà còn là một phần không thể thiếu trong kho tàng văn hóa dân tộc Việt Nam. Từ nét vẽ mộc mạc đến màu sắc rực rỡ, từ nội dung nhân văn đến giá trị giáo dục sâu sắc, tranh Đông Hồ đã và đang góp phần lưu giữ hồn cốt dân tộc qua từng thời kỳ lịch sử.

Nếu bạn đang tìm kiếm một loại hình nghệ thuật truyền thống đậm chất Việt, mang tính giáo dục, thẩm mỹ và giá trị văn hóa sâu sắc, tranh Đông Hồ chính là lựa chọn không thể bỏ qua.

Xem thêm tại:

• Fanpage: https://www.facebook.com/Hontranhdatviet
• Website: https://hontranhdatviet.com/
• TikTok: https://www.tiktok.com/@hn.tranh.t.vit